केंद्र सरकारने कृषी आणि प्रक्रिया केलेल्या अन्नधान उत्पादनांची निर्यात वाढवण्यासाठी कृषी आणि प्रक्रिया केलेल्या अन्नधान्य निर्यात प्रोत्साहन योजना (APEDA) ही महत्वाची योजना राबवली आहे. १५ व्या वित्त आयोग अंतर्गत २०२१-२२ ते २०२५-२६ या कालावधीसाठी, APEDA ने भारताच्या कृषी निर्याती वाढवण्यासाठी एक महत्वाकांक्षी योजना आखली आहे.
वास्तविक कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरण (APEDA) ची स्थापना भारत सरकारने डिसेंबर 1985 मध्ये संसदेने पारित केलेल्या कृषी आणि प्रक्रियाकृत अन्न उत्पादने निर्यात विकास प्राधिकरण कायद्यांतर्गत केली आहे.
कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान उत्पादन निर्यात प्रोत्साहन योजना (APEDA)
उद्देश: कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान उत्पादन निर्यात प्रोत्साहन योजना (APEDA) ही भारतातील कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान उत्पादनांच्या निर्यातीला प्रोत्साहन देण्यासाठी भारत सरकारने राबवलेली योजना आहे. या योजनेचा उद्देश खालीलप्रमाणे आहेत:
- भारतीय कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान उत्पादनांची निर्यात वाढवणे.
- नवीन बाजारपेठांमध्ये प्रवेश मिळवणे आणि विद्यमान बाजारपेठांमध्ये भारताची स्पर्धात्मकता वाढवणे.
- रोजगार निर्मिती आणि शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ करणे.
योजनेचा तपशील: APEDA योजना विविध प्रकारच्या उपक्रमांद्वारे निर्यातदारांना मदत करते. यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश आहे:
- आर्थिक मदत:
- निर्यात बाजारपेठेचा अभ्यास आणि विकासासाठी आर्थिक मदत.
- प्रदर्शन आणि व्यापार मेळाव्यांमध्ये सहभागासाठी आर्थिक मदत.
- पायाभूत सुविधांच्या विकासासाठी आर्थिक मदत.
- निर्यात पायाभूत सुविधांचा विकास:
- एकात्मिक शीत साखळी सुविधांचा विकास.
- निर्यात प्रक्रिया सुविधांचा विकास.
- गुणवत्ता विकास:
- प्रयोगशाळा चाचणी सुविधांचा विकास.
- गुणवत्ता नियंत्रण आणि प्रमाणीकरण कार्यक्रम.
- बाजार विकास:
- जागतिक बाजारपेठेतील माहिती आणि विश्लेषण प्रदान करणे.
- निर्यातदारांसाठी प्रशिक्षण कार्यक्रम.
- व्यापार प्रतिनिधी कार्यालये स्थापित करणे.
फायदे: APEDA योजनेचे अनेक फायदे आहेत, यामध्ये खालील गोष्टींचा समावेश आहे:
- निर्यात वाढ: APEDA योजनेमुळे भारतीय कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान उत्पादनांच्या निर्यातीत लक्षणीय वाढ झाली आहे.
- नवीन बाजारपेठांमध्ये प्रवेश: APEDA योजनेमुळे भारतीय निर्यातदारांना नवीन बाजारपेठांमध्ये प्रवेश मिळवण्यास मदत झाली आहे.
- स्पर्धात्मकता वाढली: APEDA योजनेमुळे भारतीय निर्यातदारांची आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील स्पर्धात्मकता वाढली आहे.
- रोजगार निर्मिती: APEDA योजनेमुळे कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान क्षेत्रात रोजगाराच्या नवीन संधी निर्माण झाल्या आहेत.
- शेतकऱ्यांचे उत्पन्न वाढले: APEDA योजनेमुळे शेतकऱ्यांच्या उत्पन्नात वाढ झाली आहे.
पात्रता: APEDA योजनेसाठी पात्र होण्यासाठी, अर्जदारांनी खालील निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
- ते भारतातील नोंदणीकृत कंपनी किंवा संस्था असणे आवश्यक आहे.
- ते कृषी आणि प्रक्रिया केलेले अन्नधान उत्पादनांच्या निर्यातात गुंतलेले असणे आवश्यक आहे.
- त्यांनी APEDA द्वारे निर्धारित केलेल्या पात्रतेच्या निकषांची पूर्तता केली पाहिजे.
Exclusions: APEDA योजनेमध्ये खालील गोष्टींचा समावेश नाही:
- मद्य आणि मद्यपदार्थांची निर्यात.
- तंबाखू आणि तंबाखू उत्पादनांची निर्यात.ॉ
APEDA ला खालील उत्पादनांची निर्यात आणि संवर्धन आणि विकासाची जबाबदारी सोपवण्यात आली आहे.
- फळे, भाज्या आणि त्यांची उत्पादने
- मांस आणि मांस उत्पादने
- पोल्ट्री आणि पोल्ट्री उत्पादने
- दुग्ध उत्पादने
- मिठाई, बिस्किटे आणि बेकरी उत्पादने
- मध, गूळ आणि साखर उत्पादने
- कोको आणि त्याची उत्पादने, सर्व प्रकारचे चॉकलेट
- अल्कोहोलिक आणि नॉन-अल्कोहोलिक पेये
- धान्य आणि धान्य उत्पादने
- शेंगदाणे, शेंगदाणे आणि अक्रोड
- लोणचे, पापड आणि चटणी
- ग्वार गम
- फ्लोरिकल्चर आणि फ्लोरिकल्चर उत्पादने
- औषधी वनस्पती आणि औषधी वनस्पती
- तेल मुक्त तांदूळ कोंडा
- मिठाच्या पाण्यात हिरव्या मिरच्या
- काजू आणि त्याची उत्पादने
- काजू कर्नल, काजू शेल लिक्विड, कार्डनॉल
- बासमती तांदूळ
- साखरेच्या आयातीवर देखरेख ठेवण्याची जबाबदारी
APEDA सेंद्रिय निर्यातीसाठी राष्ट्रीय सेंद्रिय उत्पादन कार्यक्रम (NPOP) अंतर्गत प्रमाणन संस्थांच्या प्रमाणीकरणाच्या अंमलबजावणीसाठी राष्ट्रीय मान्यता मंडळाचे (NAB) सचिवालय म्हणून देखील कार्य करते. निर्यातीसाठी “सेंद्रिय उत्पादने” केवळ दस्तऐवजात नमूद केलेल्या मानकांनुसार उत्पादित, प्रक्रिया आणि पॅक केल्यास प्रमाणित केली जातात.
अर्ज प्रक्रिया: APEDA योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी, अर्जदारांनी खालील गोष्टींचे अनुसरण करणे आवश्यक आहे.
- APEDA च्या अधिकृत वेबसाइटवरून अर्ज फॉर्म डाउनलोड करा.
- अर्ज फॉर्म पूर्णपणे भरा आणि आवश्यक कागदपत्रांसह संलग्न करा.
- पूर्ण अर्ज फॉर्म APEDA च्या कार्यालयात जमा करा.
आवश्यक कागदपत्रे: APEDA योजनेसाठी अर्ज करण्यासाठी, अर्जदारांनी खालील कागदपत्रे सादर करणे आवश्यक आहे.
- कंपनी/संस्थेचे नोंदणी प्रमाणपत्र.
- निर्यातदार कायद्यानुसार नोंदणी प्रमाणपत्र.
- पॅन कार्ड.
- आधार कार्ड.
- बँक खाते विधान.
- निर्यात केलेल्या उत्पादनांची यादी.
- APEDA द्वारे निर्धारित केलेल्या इतर कागदपत्रांची पूर्तता.
अधिक माहितीसाठी: APEDA योजनेबद्दल अधिक माहितीसाठी, तुम्ही APEDA च्या अधिकृत वेबसाइटला भेट देऊ शकता किंवा APEDA च्या कार्यालयाशी संपर्क साधू शकता.
APEDA च्या अधिकृत वेबसाइट: https://apeda.gov.in/
APEDA च्या कार्यालयाचा संपर्क क्रमांक: +91-11-23389393
APEDA अंतर्गत महाराष्ट्रातील मेसर्स सह्याद्री फार्मर प्रोड्युसर कंपनी, दिंडोरी, नाशिक ही शेतकरी उत्पादक कंपनी कार्यरत आहे.
टिप:
- APEDA योजनेसाठी अर्ज करण्यापूर्वी, APEDA च्या अधिकृत वेबसाइटवरून योजनेच्या मार्गदर्शक तत्त्वांचा काळजीपूर्वक अभ्यास करा.
- अर्ज फॉर्म पूर्णपणे आणि योग्यरित्या भरा.
- आवश्यक कागदपत्रांची पूर्तता करा आणि त्याची प्रत घ्या.
- अर्ज फॉर्म आणि आवश्यक कागदपत्रे APEDA च्या कार्यालयात वेळेवर जमा करा.